-
1 көйрәтеп тору
кури́ть, дыми́ть, раску́ривать -
2 күзәтеп тору
наблюда́ть, следи́ть (со стороны, скрытно) -
3 күрсәтеп тору
1) пока́зывать, ука́зывать (на что-л.)2) пока́зывать, демонстри́ровать -
4 кисәтеп тору
предупрежда́ть (постоя́нно, ча́сто) -
5 көтеп тору
1) выжида́ть/вы́ждать, пережда́ть, подожда́ть2) ждать, поджида́ть, подожда́ть, повремени́ть; обожда́ть, погоди́ть -
6 үтеп-сугып
үтеп-сүтеп йөрү (тору) — вре́мя от вре́мени и беспреры́вно ходи́ть туда́ и сюда́, проха́живаться
-
7 авыз
сущ.1)а) рот (человека, животного, птицы, рыбы); зев, пасть (зверя, крупного животного, хищной рыбы) || ротово́йавыз кырые (чите) белән генә елмаю — улыба́ться кра́ешком рта
авызым кипте — (у меня́) во рту пересо́хло
авызга бармак кую — приложи́ть па́лец ко рту (т. е. делать кому-л. предупредительный знак, чтобы замолчал или помолчал)
авыз куышлыгы — ротова́я по́лость
авызың кыек (чалыш) булганга көзгегә үпкәләмә — (посл.) не́ча пеня́ть на зе́ркало, ко́ли ро́жа крива́
авыз пешкәч (пешсә), салкын (суык) суны да өреп эчәсең — (посл.) обжёгшись на молоке́, ду́ешь и на во́ду
бүре авызына эләгү — попа́сть (угоди́ть) в пасть во́лку (к во́лку)
авызы кыек булса да, бай баласы сөйләсен — ирон.; посл. пусть говори́т байчо́нок, хоть у него́ и рот криво́й (на сто́рону); бога́тый врёт, никто́ не уймёт
б) перен.; разг. рот, едо́ксигез авыз бит бер гаиләдә — во́семь ртов ведь в семье́
в) уста́ ед. нетавызы белән сөйләү — говори́ть уста́ми (кого-л.)һәр кешенең авызында шул гына — у всех на уста́х одно́ и то́ же
г) говори́ло грубo-прост.яп авызыңны — закро́й своё говори́ло
2) обычно авыз|ыа) го́рло, го́рлышко (графина, горшка); горлови́на (цистерны, парового котла)авызы китек шешә — буты́лка с отби́тым го́рлышком
фляганың авызыннан эчү — пить из го́рлышка фля́ги
б) у́стье (печи, скважины, оврага, ложбины, балки)киң авызлы мич — печь с широ́ким у́стьем
кылыч кынының авызы — у́стье са́бельных но́жен
морҗа авызы — у́стье печно́й трубы́
в) ра́стру́б (музыкальной трубы, шланга)г) чело́ (плавильной печи, горна); хайло́ спец. ( технической печи)мич авызын еш агарту — ча́сто бели́ть чело́ пе́чи
д) жерло́, зев (печи, паровозной топки); пасть (водосточной трубы, туннеля); ду́ло (ружейного ствола, пушки)әллә ничә авызлы вулкан — вулка́н с не́сколькими же́рлами
эре калибрлы туп авызы — ду́ло (жерло́, зев) крупнокали́берного ору́дия
е) вход, лаз, прохо́д (в шалаш, шахту, пещеру); лаз (в нору, логово, конуру)кышкылыкка лапас авызын томалау — закры́ть на́ зиму вход (прохо́д) в наве́с-хлев
штольня авызында көтеп тору — поджида́ть у вхо́да в што́льню
баз авызына килү — подойти́ к вхо́ду в по́греб
мәгарә авызы — вход в пеще́ру; лаз пеще́ры; вы́ход (из) пеще́ры
аралык авызында туктап калу — останови́ться у прохо́да
ачык капка авызында тору — стоя́ть в проёме откры́тых воро́т; стоя́ть в воро́тах
з) отду́шина, хайло́ прост. ( проруби)бәке авызын киңәйтү — расши́рить проду́шину (в) про́руби
и) отве́рстие, зев ( люка)сыерчык оясының авызы — отве́рстие скворе́чника
к) верх (чего-л.)кисмәк авызына иелү — наклони́ться к каду́шке; склони́ться над каду́шкой
киң авызлы чиләк — ведро́ с широ́ким ве́рхом; ведро́, расширя́ющееся кве́рху
силос чокырының авызы киң булган — верх си́лосной я́мы получи́лся широ́ким
л) вы́рез, проре́з, верх ( кармана)кесә авызын киң итү — сде́лать вы́рез (верх) карма́на широ́ким
кулны кесә авызна китерү — поднести́ ру́ку к карма́ну
м) свищ, отве́рстие (в нарыве, ране), сви́щикн) перен. (са́мое) пе́кло, (са́мая) пасть (чего-л.)ут авызында булып чыгу — побыва́ть в (са́мом) пе́кле (огня́)
куркынычның авызына ук эләгү — угоди́ть пря́мо в пасть (пе́кло) опа́сности
о) в знач. нареч. авызыннан до́верху (наполнить какой-л. сосуд, яму)почта әрҗәсе авызыннан тулган иде — почто́вый я́щик был наби́т до́верху
•авыз ачып бару — см. авыз ачып йөрү
авыз ачып торучы — ротозе́й, ротозе́йка; зева́ка, рази́ня
авыз ашка тую — см. авыз ипигә тую
авыз (ни, нәрсә) әйткәнне (сөйләгәнне) колак ишетмәү — не отдава́ть себе́ отчёта в том, что говори́шь; говори́ть безотве́тственно; броса́ться слова́ми; не слы́шать того́, что говори́шь
авыз бармау — не (невозмо́жно) вы́говорить (вы́сказать); язы́к не повора́чивается (повернётся) (сказа́ть)
авыз белән карау — ирон. ртом гляде́ть (смотре́ть); рот разева́ть, ротозе́йничать
авыз белән тыңлау — ирон. ртом слу́шать (выслу́шивать/вы́слушать, прослу́шать, прослу́шивать/прослу́шать) ртом; уша́ми хло́пать; слу́шать и глаза́ми хло́пать (морга́ть)
авыз буяу — см. авыз пычрату
авыз (да) ачырмау (ачтырмау) — (и, да́же) рта раскры́ть (откры́ть) не дава́ть; (и, да́же) заикну́ться (сло́ва сказа́ть) не дава́ть
авыз еручы — неодобр.; см. ерык авыз 3)
авыз ерып алу — неодобр. позубоска́лить прост.
авыз җәелү — прост.; см. авыз ерылу
авыз җебетү — см. авыз чылату 2)
авыз җебү — распуска́ть/распусти́ть ню́ни (слю́ни)
авыз йомдыру — см. авыз каплау
авыз йомып бару — идти́ мо́лча
авыз йомып утыру — сиде́ть молчко́м (с закры́тым ртом)
авыз кабарту — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз каплану — замолча́ть, прикуси́ть (закуси́ть) язы́к
авыз килмәү — см. авыз оешмау
авыз күпертү (күптерү) — см. авыз бүлтәйтү 1)
авыз кыегайту — см. авыз кыйшайту
авыз кыймылдату — шевели́ть (пошеве́ливать/пошевели́ть) губа́ми
авызда (авыз тулы) (кара) кан булса да (кеше алдында) төкермәү — терпе́ть (не хны́кать, не пла́каться), не вы́дать себя́ (ни при каки́х обстоя́тельствах; что бы ни случи́лось)
авыз тутыру — см. авызга тутыру
авыз тую — см. авыз ипигә тую
авыз чалшайту — см. авыз кыйшайту
авыз ябышмау — см. авыз оешмау
авызга каптыру — см. авызга салу
авызга кергәнне йотмау (чәйнәмәү) — ирон. отка́зываться от того́, что само́ (в ру́ки) идёт (плывёт, даётся)
авызга керердәй (кереп китәрдәй) булып — о́чень внима́тельно, затаи́в дыха́ние
авызга килү — см. телгә килү
авызга салганны көтмәү — не дожида́ться, пока́ тебе́ в рот поло́жат
авызга су алу — см. авызга су кабу
авызга су кабып калу — набра́ть в рот воды́ (и промолча́ть); промолча́ть (набра́в воды́ в рот)
авызга тастымал тыгып булмый (тыга алмыйсың) — рот (гло́тку, го́рло) не заткнёшь, рот не закро́ешь (прикро́ешь) (кому-л.)
авызга уймак кабу — редко; см. авызга су кабу
авызга уймак капкан кебек (шикелле, сыман, төсле) — редко; см. авызга су капкан кебек
авызда (гына) тотарлык — язы́к прогло́тишь
авызда кош сайрату (уйнату) — в разн. знач. соловьём петь (залива́ться, разлива́ться)
авызда сер тормау — прогова́риваться/проговори́ться; проба́лтываться/проболта́ться разг.; не мочь (уме́ть) держа́ть язы́к за зуба́ми; не уме́ть храни́ть секре́тов
авызда сүз тормау — не уме́ть (мочь) держа́ть язы́к за зуба́ми (на при́вязи); язы́к распуска́ть/распусти́ть
авыздагыны алдыру — прозева́ть (упуска́ть, упусти́ть) своё; оказа́ться ротозе́ем (рази́ней, растя́пой, шля́пой, лопухо́м прост.)
авыздан йолып алу — см. авыздан тартып алу в знач. 2), 4)-6)
авыздан күбек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта (кричать на кого-л.), с пе́ной на уста́х ( похвалиться)
авыздан сүзне аркан белән дә (тартып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; ≈≈ (из, у кого-л.) сло́ва арка́ном не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан сүзне келәшчә белән дә (тартып, йолкып) алып булмау (ала алмау) — см. авыздан сүз ала алмау; (из, у кого-л.) сло́ва клеща́ми (наси́льно) не вы́тянуть (вы́рвать)
авыздан тартып алырга торучы — рвач; хапу́га, хапу́н прост.
авыздан тере саескан очыру (очырту) — плести́ (нести́, говори́ть) чушь (вздор, околе́сицу, ерунду́, чепуху́), моло́ть (вздор, чушь, ерунду́, чепуху́); залива́ть, трепа́ться, бреха́ть прост.; пуска́ть (пусти́ть, запуска́ть/запусти́ть, распуска́ть) у́тку книжн.
авыздан төкерек килү — прост.; см. авызга төкерек килү
авыздан төкерек чәчеп — неодобр. с пе́ной у рта, бры́згая слюно́й (кричать на кого, ругать кого, хвастаться)
авыздан ут бөркү — см. авыздан ут чәчү 1), 2)
авызны кара канга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны кызылга буяу — см. авызны кан итү 1)
авызны чөйгә элеп — см. авыз күтәреп 1)
авызына саескан төкергән — см. авызына шайтан төкергән 1), 2)
авызыннан чыкканны эт җыймас (ашамас) — скверносло́в; тот, кто говори́т непристо́йности (непристо́йные и́ли неприли́чные слова́); выража́ться непристо́йно (непристо́йными слова́ми)
авызының тупсасы, теленең туктасы юк — прост. трещо́тка, соро́ка, тарато́рка, балабо́лка; бесстру́нная балала́йка прост.; говори́т день до ве́чера, а слу́шать не́чего
- авыз ачу- авызәдәбияты
- авыз гармуны
- авыз итү
- авыз итеп карау
- авыз иҗаты
- авыз пешү
- авыз тәме
- авыз эче
- авызга кабу
- авыз алдау
- авыз алдалау
- авыз ачып йөрү
- авыз ачып калу
- авыз ачып карап тору
- авыз ачып карап утыру
- авыз ачып тору
- авыз ачып тыңлау
- авыз ачып тыңлап тору
- авыз балда-майда булу
- авыз бал-май булу
- авыз бал да май булу
- авыз белән кош тоту
- авыз белән кош тотучы
- авыз бикләү
- авыз бозу
- авыз бүлтәйтү
- авыз бөршәйтү
- авыз бәлшәйтү
- авыз ачмау
- авыз да ачмау
- авыз еру
- авыз ерылу
- авыз ерып
- авыз җәеп
- авыз җебегән булу
- авыз җыеру
- авыз җыю
- авыз җыя алмау
- авыз ипигә тую
- авыз икмәккә тую
- авыз йому
- авыз йомып
- авыз йомып калу
- авыз йомып тору
- авыз йомып үткәрү
- авыз каплау
- авыз котырту
- авыз күтәреп
- авыз кыйшайту
- авыз кычыту
- авыз майлау
- авыз оешмау
- авыз күнмәү
- авыз пычрату
- авыз салындыру
- авыз салыну
- авыз сулары килү
- авыз сулары кору
- авыз суы кору
- авыз суларын агызу
- авыз суларын китерү
- авыз суын китерү
- авыз суларын корыту
- авыз суын корыту
- авыз сүздән бушамау
- авыз тидерү
- авыз тидереп карау
- авыз тишек булу
- авыз туйганчы
- авыз турсайту
- авыз тутырып
- авыз тыю
- авыз чайкау
- авыз чите белән
- авыз чите белән генә
- авыз чылату
- авыз ыржайту
- авыз эчендә ботка пешерү
- авыз эчендә ботка кайнату
- авыз эченнән
- авыз эченнән ботка пешерү
- авыз эченнән ботка кайнату
- авыз ябу
- авыз ямьшәйтү
- авызга авыз куеп
- авызга авыз карап
- авызга алгысыз
- авызга алу
- авызга гына карап тору
- авызга йокмау
- авызга да йокмау
- авызга карату
- авызга карау
- авызга керергә тора
- авызга керәм дип тора
- авызга керү
- авызга салганны йотмау
- авызга салу
- авызга су кабу
- авызга су капкан кебек
- авызга су капкан шикелле
- авызга су капкан төсле
- авызга су капкан сыман
- авызга су капкан диярсең
- авызга сугу
- авызга тел сыймау
- авызга тию
- авызга төкерек килү
- авызга тутыру
- авызга чәйнәп салу
- авызга чәйнәп каптыру
- авызда бал-май булу
- авызда бал да май булу
- авыздан алу
- авыздан алып әйтү
- авыздан ана сөте кипмәгән
- авыздан җан чыгарга тору
- авыздан җан чыгу
- авыздан җан чыкканчы
- авыздан өзелмәү
- авыздан өзеп
- авыздан өзеп алу
- авыздан өзеп алып әйтү
- авыздан өзмәү
- авыздан селәгәй килү
- авыздан селәгәйләр килү
- авыздан селәгәй агу
- авыздан селәгәйләр агу
- авыздан сүз ала алмау
- авыздан сүз алып булмау
- авыздан сүз чыкмау
- авыздан тартып алу
- авыздан төшермәү
- авыздан ут чәчү
- авыздан ут чәчрәтү
- авыздан чыгу
- авыздан ычкындыру
- авыздан ычкыну
- авызны ачсаң, үпкәң күренү
- авызны ачсаң, үпкәң күренергә тору
- авызны кара кан белән юу
- авызны кан итү
- авызны кара кан итү
- авызны чамалап ачу
- авызны чөйгә элү
- авызы пешмәгән
- авызына шайтан төкергән
- авызына иблис төкергән
- авызыңа бал да май
- авызыңнан җил алсын
- авызыңнан чыкмасын! -
8 көтү
I перех.1) ждать, ожида́ть (прибытия поезда, отплытия парохода, посадки самолёта); прожда́ть ( целый день); находи́ться в ожида́нии || ожида́ние; ожида́льнякөтү файдасыз — ожида́ние бесполе́зно
түземсезлек белән көтү — ждать с нетерпе́нием; ждать не дожда́ться
көтәргә күп калмады — ждать оста́лось недо́лго
безне озын юл көтә — нас ожида́ет дли́нный путь
вакыт көтми — вре́мя не ждёт
2) выжида́ть, дожида́ться (удобного случая, момента) || выжида́ниекөтү тактикасы — та́ктика выжида́ния
3) подожда́ть, повремени́ть; обожда́ть, погоди́тьбераз көтәргә туры килер — придётся повремени́ть
бер атна булса да көтик әле — обождём хотя́ бы с неде́лю
4) перен. ждать, ожида́ть (чего-л., что-л.); наде́яться, рассчи́тывать (на что-л.)сезнең ярдәмне көтәбез — наде́емся (рассчи́тываем) на ва́шу по́мощь
•- көтеп алу
- көтеп алынган
- көтеп ару
- көтеп йөрү
- көтеп калу
- көтеп тору
- көтеп утыру
- көтеп үткәрү
- көтеп яту
- көткәненә ирешү••көт тә тор! — того́ и жди!
көтәсе түгел (юк) — не́чего ожида́ть (бесполе́зно)
II 1. гл.; перех.көтмәгән идем — не ждал, не гада́л
пасти́ (коров, овец) || пастьба́ || па́стбищныймалларны курпылы болында көтү — пасти́ скот на ота́вном лугу́
малларны көтүгә куу — гнать скот на пастьбу́
тәүлек буенча көтү — круглосу́точная пастьба́
2. сущ.көтү чоры — па́стбищный пери́од
1) ста́до (коров, гусей, волков); гурт (крупного рогатого скота, молодняка); табу́н (лошадей, оленей, верблюдов); ота́ра ( овец), ста́я (журавлей, волков); кося́к ( рыб), рой (бабочек, комаров) || ста́дный, табу́нныйкөтү кертү — пригна́ть ста́до
колхоз көтүләре — колхо́зные стада́
көтү яңарту — обновле́ние ста́да
көтү булып яшәү — вести́ ста́дный о́браз жи́зни
көтү сыерлары — ста́дные коро́вы
көтү аты — табу́нная ло́шадь
көтүдән аерылган малны бүре алыр — (посл.) отби́вшаяся от ста́да скоти́на ста́нет добы́чей во́лка
2) перен.; разг. мно́жество, табу́н, толпа́, сбо́рище, ма́сса, гру́ппа; ку́ча, гурьба́; ора́ва прост.; сво́ра презр.ишек алдында бер көтү бала-чага — во дворе́ це́лая ора́ва ребяти́шек
бандитлар көтүе — сво́ра банди́тов
мәйданда бер көтү халык — на пло́щади мно́жество наро́ду
•- көтү булып җыелу
- көтү көтү
- көтү куу
- көтү эте
- көтүгә чыгу••көтүе белән — гурто́м, гурьбо́й; толпо́ю, то́лпами
-
9 күрсәтү
перех.1) пока́зывать/показа́тьяңа китап күрсәтү — показа́ть но́вую кни́гу
кунакка шәһәрне күрсәтү — пока́зывать го́род го́стю
йодрык күрсәтү — пока́зывать кула́к
2) ука́зывать/указа́ть || пока́з, показа́ние, указа́ниекимчелекләрне күрсәтү — указа́ть недоста́тки
юл күрсәтү — указа́ть доро́гу
3) в разн. знач. пока́зывать/показа́ть, демонстри́ровать, продемонстри́ровать (опыт, фильм, силы) || пока́з, демонстра́ция, демонстри́рованиекино күрсәтү — пока́зывать фильм
осталык күрсәтү — демонстри́ровать, продемонстри́ровать (опыт, фильм, силы)
ярышта яхшы нәтиҗә күрсәтү — показа́ть хоро́ший результа́т на соревнова́ниях
тәҗрибә күрсәтү — демонстри́ровать о́пыт
тамаша күрсәтү — дава́ть представле́ние
термометрның күрсәтүе — показа́ние термо́метра
авторларның күрсәтүенчә — как пока́зывают а́вторы
4) выка́зывать/вы́казать, проявля́ть || выка́зывание, проявле́ниебатырлык күрсәтү — проявля́ть герои́зм
игелек күрсәтү — выка́зывать благодея́ние
тыйнаклык күрсәтү — проявля́ть скро́мность
юмартлык күрсәтү — выка́зывать ще́дрость
5) представля́ть/предста́вить, предъявля́ть/предъяви́ть ( документы) || представле́ние, предъявле́ние6) ока́зывать/оказа́ть || оказа́ниеигътибар күрсәтү — ока́зывать внима́ние
каршылык күрсәтү — оказа́ть сопротивле́ние
кунакчыллык күрсәтү — оказа́ть гостеприи́мство
ярдәм күрсәтү — ока́зывать по́мощь, помога́ть
7) свиде́тельствовать, подтвержда́ть/подтверди́ть; сообща́ть/сообщи́ть8) выставля́ть/вы́ставить, выдвига́ть/вы́двинуть || выставле́ние, выдвиже́ниедепутатлыкка кандидат итеп күрсәтү — вы́двинуть кандида́том в депута́ты
9) юр. пока́зывать/показа́ть (на кого-л.) || показа́ниешаһит гаепләнүчегә күрсәтте — свиде́тель показа́л на обвиня́емого
10) науч. изобража́ть, представля́ть, выража́ть (чем-л.) || изображе́ние, представле́ниеграфик рәвештә күрсәтү — изобража́ть, демонстри́ровать графи́чески
11) дока́зывать/доказа́ть (чем-л.)эш белән күрсәтү — доказа́ть делом
12) перен.; разг. показа́ть, проучи́тьалдашуның ничек икәнен күрсәтермен әле — я тебе́ ещё покажу́, что зна́чит обма́нывать
13) с некоторыми сущ. образует сочет. со значением действия в соответствии со смыслом сущ.файда күрсәтү — приноси́ть по́льзу
җәфа күрсәтү — причиня́ть муче́ния, му́чить
тынычлык күрсәтмәү — не дава́ть поко́я
14) в знач. вспом. гл. обозначает законченность, исчерпанность действияукып күрсәтү — прочита́ть
уйнап күрсәтү — сыгра́ть ( на баяне)
санап күрсәтү — сосчита́ть
сөйләп күрсәтү — рассказа́ть
•- күрсәтеп бетерү
- күрсәтеп бирү
- күрсәтеп тору
- күрсәтеп чыгу
- күрсәтү алмашлыклары -
10 күзәтү
перех.1) наблюда́ть, следи́ть (что-л. и без доп., за кем, чем-л.); созерца́ть, обозрева́ть/обозре́ть || наблюде́ние, обзо́р, созерца́ниекүгәрченнәр очышын күзәтү — следи́ть (наблюда́ть) полёт голубе́й
самолёттан тайга киңлекләрен күзәтү — обозрева́ть с самолёта таёжные просто́ры
команданың уенын күзәтү — следи́ть за игро́й кома́нды
һава торышын күзәтү — наблюде́ние за пого́дой
табигатьне күзәтү — созерца́ть приро́ду
2) следи́ть, надзира́ть, присма́тривать, присмотре́ть || надзо́р, слеже́ниетәртип күзәтү — надзира́ть за поря́дком
сәламәтлекне күзәтү — следи́ть за здоро́вьем
балаларны күзәтү — следи́ть (присма́тривать) за детьми́
күзәтүсез калдыру — оставля́ть без присмо́тра (надзо́ра)
3) наблюда́ть, следи́ть ( с целью разоблачения), шпио́нить || наблюде́ние, сле́жка (за кем, чем-л.)дошманның хәрәкәтен күзәтү — следи́ть за движе́нием проти́вника
шикле кешене күзәтү — сле́жка за подозри́тельным челове́ком
аны әле һаман күзәтәләр — за ним всё ещё наблюда́ют
4) выгля́дывать/вы́глядеть, вы́смотреть, замеча́ть/заме́тить ( наблюдая)барысын да күрү, күзәтү — всё уви́деть, вы́смотреть
5) обозрева́ть/обозре́ть || обозре́ние, обзо́рхалыкара күзәтү — междунаро́дный обзо́р
әдәби күзәтү — литерату́рное обозре́ние
газетаның бүгенге санына күзәтү ясау — дать обзо́р сего́дняшнего но́мера газе́ты
6) иссле́довать, изуча́ть/изучи́ть, обозрева́ть/обозре́ть || иссле́дование, изуче́ние, обзо́рязучының иҗат юлын күзәтү — обозрева́ть (иссле́довать) тво́рческий путь писа́теля
7) перен. пресле́довать (какую-л. цель), име́ть в виду́; выжида́ть || ожида́ние, выжида́ние, пресле́дованиехалык мәнфәгатен күзәтү — пресле́довать интере́сы наро́да
үз файдасын күзәтү — пресле́довать (име́ть в виду́) ли́чные вы́годы
уңайлы очрак күзәтү — выжида́ть удо́бный моме́нт
8) перен. соблюда́ть, храни́ть, оберега́ть, уважа́ть (обычаи, традиции) || соблюде́ние, уваже́ние•- күзәтеп барып тоту
- күзәтеп йөрү
- күзәтеп тору
- күзәтү астындагы -
11 көйрәтү
перех.1) разжига́ть/разже́чь (печурку, печку, плиту) || разжига́ние2) раску́ривать/раскури́ть (папиросу, трубку и т. п.) || раску́ривание3) разг. кури́ть || куре́ниетәмәке көйрәтү — кури́ть таба́к
•- көйрәтеп җибәрү
- көйрәтергә тотыну
- көйрәтеп алу
- көйрәтеп тору -
12 кисәтү
I перех.; в разн. знач.предупрежда́ть/предупреди́ть (события, болезнь, о приезде, друг друга обо всём) || предупрежде́ние- кисәтеп тору II сущ.алдан кисәтү — предупреди́ть зара́нее; заблаговре́менное предупрежде́ние
предупрежде́ние, замеча́ние, порица́ние || предупреди́тельныйялгышлар турында кисәтү ясау — сде́лать замеча́ние об оши́бках
каты кисәтү белдерү — объяви́ть стро́гое предупрежде́ние
кисәтү сигналы — предупреди́тельный сигна́л
кисәтү чарасы юр. — ме́ра пресече́ния
-
13 арттагы
прил.1) см. арткы 1)2) находя́щийся позади́ (сза́ди), кото́рый (кем, чьей спиной)артымдагы (арттагы) кешене ничек күрә алыйм инде мин? — как же я могу́ ви́деть челове́ка, кото́рый (нахо́дится) позади́ меня́?
3) отста́вший, отстаю́щийарттагыларны көтеп тору — поджида́ть отста́вших
4) перен. загла́зный (о сплетнях, интригах) -
14 хәвефләнү
неперех.опаса́ться, трево́житься; си́льно беспоко́иться || опасе́ния, боя́зньхәвефләнеп көтеп тору — ждать в трево́ге, в состоя́нии си́льного беспоко́йства
-
15 һәр
мест. опред.1) ка́ждый, вся́кий, любо́йһәр очракка — на ка́ждый слу́чай
һәр адымын күзәтеп тору — следи́ть за ка́ждым ша́гом
һәр эш кулыннан килә — люба́я рабо́та ему́ по плечу́; ма́стер на все ру́ки
һәр очраган — вся́кий встре́чный
һәр өченчесе — ка́ждый тре́тий
һәр кош үз оясын мактый — (посл.) ка́ждый кули́к своё боло́то хва́лит
һәр эшнең үз вакыты бар — (посл.) всему́ своё вре́мя; де́лу вре́мя - поте́хе час
һәр ялтыраган алтын түгел — (посл.) не всё то зо́лото, что блести́т
2) с сущ. обозн. время ка́ждый; еже-; каждо-һәр айда, һәр ай саен — ка́ждый ме́сяц, ежеме́сячно
һәр ел(ны), һәр ел саен — ка́ждый год, ежего́дно
һәр көн(не) — ка́ждый день, ежедне́вно, каждодне́вно
һәр сәгать(тә) — ка́ждый (любо́й) час, ежеча́сно
һәр минут(та) — ка́ждую (любу́ю) мину́ту, ежемину́тно
һәр язны — ка́ждую весну́
3) под логич. ударением что́ ни..., тоһәр көн бәйрәм — что́ ни день, то пра́здник
һәр сүзе ялган — что ни сло́во, то ложь
һәр шахматчының үз сере — что ни шахмати́ст - свои́ секре́ты
һәр турнирда - сюрприз — что ни турни́р, то сюрпри́з
4) в сочет. с гл.; ф. на -ында ка́ждый раз, когда́...; в ка́ждый...һәр сөйләвендә (сөйләгәндә) — ка́ждый раз, когда́ выступа́ет; в ка́ждом выступле́нии...
һәр килүендә (килгәнендә) — ка́ждый раз, когда́ приезжа́ет...; в ка́ждый прие́зд
•- һәр җир- һәр җирдә
- һәр җирдән
- һәр ике як
- һәр ике тараф
- һәр ике яктан
- һәр икесе
- һәр кеше
- һәр мизгел
- һәр мизгелдә
- һәр сүз исәбеннән
- һәр тараф
- һәр тарафтан••һәр бирмеш көн — ка́ждый бо́жий день
һәр сәгать (минут) — в любо́й час, в любу́ю мину́ту
һәр яктан — во всех отноше́ниях; со всех то́чек зре́ния
-
16 һәрьяк
сущ.круго́м, все сто́роныһә́рьякта сакчылар — круго́м часовы́е
һә́рьяктан күзәтеп тору — наблюда́ть со всех сторо́н
йортның һә́рьягын карап чыгу — осмотре́ть дом со всех сторо́н (круго́м)
мәсьәләнең һә́рьягын уйлау — обду́мать вопро́с всесторо́нне (со всех сторо́н)
-
17 күз
сущ.1) глаз, о́ко уст. и поэт.матур зәңгәр күзләр — краси́вые голубы́е глаза́
кылый күз — раско́сые глаза́
күзләр яшьләнү — появле́ние слёз на глаза́х
күз авырулары — глазны́е боле́зни
күз даруы — глазны́е ка́пли
күз клиникасы — глазна́я кли́ника
күз - күңелнең көзгесе — (погов.) глаза́ - зе́ркало души́
күз күрә дә, буй җитми — (посл.) ви́дит о́ко, да зуб неймёт
ышанма күзеңә, ышан сүземә — (погов.) не верь (свои́м) глаза́м, верь (мои́м) слова́м
күзләр матурны, иреннәр татлыны ярата — (посл.) глаза́ лю́бят краси́вое, уста́ - сла́дкое
2) зре́ние, глаз || зри́тельныйүткен күз — о́стрый (намётанный) глаз
тәҗрибәле күз — о́пытный глаз
күз күреме — по́ле зре́ния, кругозо́р
күздән югалу — исче́знуть из по́ля зре́ния
күз алдану — обма́н зре́ния, опти́ческий обма́н
күз хәтере — зри́тельная па́мять
3) взгляд, взоркүз йөртеп чыгу — обвести́ взгля́дом, оки́нуть взо́ром
күзләр белән озатып калу — провожа́ть взгля́дом
күзләрне еракка төбәү — устреми́ть взо́ры вдаль
4) перен.; разг. глаз (надзор, просмотр)балаларга ана күзе кирәк — де́тям ну́жен матери́нский глаз
монда җаваплы кеше күзе җитми — здесь не хвата́ет глаз отве́тственного лица́
һәр җирдә аның үз күзе — везде́ у него́ свой глаз
5) ушко́ ( иголки)йозак күзе — ушко́ замка́
6) дыра́, отве́рстие, проу́шинабалта күзе — проу́шина топора́
7) глазо́к ( двери)8) разг. звено́, глазо́к (окна, рамы)9) пе́тля́ ( на вязальных изделиях)күз төшерү — спусти́ть пе́тлю
10) яче́йка, ячея́җәтмә күзенә эләккән балык — ры́ба, застря́вшая в яче́йках се́ти
кәрәз күзе — со́товая ячея́
11) бот. глазо́к (у картофеля, деревьев, растений)12) перен. я́мка ( в каше для масла)13) ме́лкая полынья́ ( на поверхности льда)14) в притяж. ф. обозначает место, подвергающееся сильному воздействию солнца, ветра и т. п., или середину, центр чего-л.җил күзенә утыру — сесть в са́мое ве́треное ме́сто
күлләвекнең күзенә басу — наступи́ть в са́мую середи́ну лу́жи
15) по́ры (у сыра, хлеба); см. тж. күзәнәк 5)17) в знач. нареч.; в исх. п.; разг. күзеннән до краёв, до́верху ( о жидкости в сосуде); см. тж. мөлдерәмә18) в знач. нареч.; в направит. п.; разг. күзгә на вид, со стороны́күзгә бик таза — на вид о́чень здоро́вый
халык күзендә — в глаза́х люде́й, пе́ред наро́дом
•- күз агу- күз агы
- күз алмасы
- күз бәйләш
- күз врачы
- күз кабагы
- күз карасы
- күз карашы
- күз койрыгы
- күз күрмәү
- күз күрмәс булу
- күз кысу
- күз мускулы
- күз нуры
- күз талдыру
- күз талу
- күз тәбә
- күз томалану
- күз төбе
- күз үләне
- күз уты
- күз чокыры
- күз чыгару
- күз ясмыгы
- күз ялтыравыгы
- күз яше
- күз яше юлы
- күз яшь бизләре
- күзгә ак төшү
- күзгә күренми торган
- күзгә күренмәслек
- күзе китү
- күзеннән итү
- күзләр йомылу••күз агы белән карау — посмотре́ть зло́бно, вражде́бно
күз агы кебек саклау — бере́чь как зени́цу о́ка
күз алакаю — см. күз алару 1)
күз аларту — прост. стро́ить гла́зки (кому-л.)
күз алды (аллары) караңгылану (томалану, чуарлану) — помути́ться в глаза́х (от волнения, бессилия и т. п.)
күз алдына килү (килеп басу) — ожива́ть (ожи́ть, встава́ть/встать) пе́ред глаза́ми; предста́ть пе́ред глаза́ми
күз алдына китерү (китереп бастыру) — предста́вить, вообрази́ть
күз алдында чуалу — верте́ться на глаза́х (пе́ред глаза́ми); лезть в (на) глаза́
күз алдыннан уздыру (кичерү) — предста́вить мы́сленно
күз алдыннан узу (кичү) — промелькну́ть пе́ред глаза́ми
күз алмашу (алышу) — обменя́ться взгля́дами
күз артында — за глаза́, загла́зно
күзе астында — под (чьим-л.) наблюде́нием (контро́лем); в прису́тствии (кого-л.)
күз атып йөрү — быть влюблённым (в кого-л.)
күз ачарлык түгел — см. күз ачкысыз
күз ачып күз йомганчы — не успе́ть гла́зом моргну́ть; в мгнове́ние о́ка; вмиг
күз(ләр) әлҗе-мөлҗе килү — в глаза́х потемне́ло (помути́лось), в глаза́х ряби́т
күз әшнәлеге (танышлыгы) — случа́йное знако́мство, ша́почное знако́мство
күз бәйләнү — смерка́ться, темне́ть
күз бәйләү — см. күз буу
күз(ләр) белән ашау — есть (поеда́ть, пожира́ть) глаза́ми
күз белән сөзү — впе́риться
күз(не) бетерү (бетәштерү) — ослабля́ть/осла́бить зре́ние, по́ртить, испо́ртить зре́ние
күз буяу — втира́ть/втере́ть очки́; пуска́ть/пусти́ть пыль в глаза́; зама́зать глаза́ (кому-л.) прост.
күз буяучылык — очковтира́тельство
күз дә йоммау — и глаз не сомкну́ть
күз дә йоммыйча — и гла́зом не моргну́в
күз дә каш урынына күрү — леле́ять, оберега́ть
күз(ләр) дүрт булу — широко́ раскры́ть глаза́, вы́таращить, вы́лупить глаза́ (от удивления, изумления или страха)
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд
күз җитмәгән — далёкий, незнако́мый, неизве́стный (о землях, крае, стране)
күз җитмәслек — необозри́мый, неогля́дный
күз иләге аша үткәрү — прочита́ть внима́тельно, крити́чески (книгу, рукопись, статью и т. п.)
күз (дә) иярмәү — де́лать (что-л.) ло́вко, прово́рно (букв. гла́зом не уследи́ть; глаза́ не поспева́ют за чем-л.); спо́риться в рука́х (у кого-л.), скор на́ руку
күз иярмәс(лек) тизлек белән — молниено́сно, мгнове́нно; с молниено́сной быстрото́й
күз йомдыру — обмишу́лить
күз йомып алу — вздремну́ть, прикорну́ть
күз йомып йөрү (тору) — смотре́ть сквозь па́льцы (до поры до времени)
күз йомып калу — проморга́ть, прозева́ть
күз йомып та табу — находи́ть (найти́) с закры́тыми глаза́ми (т. е. хорошо знать местонахождение кого, чего-л.)
күз йөгертү (йөгертеп чыгу) — просмотре́ть бе́гло (пове́рхностно), пробежа́ть глаза́ми
күз (кабагы) тарту — подёргивание ве́ка (по суеверию: к радости или к неприятности)
күз камашу — см. күз чагылу
күз карасы кебек асрау — бере́чь, леле́ять, носи́ть на рука́х (кого-л.)
күз карасы кебек (күз карасыдай) саклау — бере́чь (храни́ть) как зени́цу о́ка; бере́чь пу́ще гла́за (кого-л., что-л.); леле́ять, пе́стовать (кого-л.)
күз карашка — на вид, вне́шне
күз качыру — скрыва́ться, не пока́зываться
күз күргән якка — куда́ глаза́ глядя́т; на все четы́ре сто́роны
күз күреме җирдә, күз күремендә — ско́лько досту́пно гла́зу
күз күреме җиткән кадәр — в преде́лах обозрева́емости (досяга́емости)
күз күреме җитмәслек — необозри́мый, необъя́тный
күз күрер (әле) — ви́дно бу́дет, посмо́трим
күз күрмәгән — незнако́мый, неизве́стный
күз күрмәгән, колак ишетмәгән — неви́данный, неслы́ханный (доселе)
күз күрмәс, колак ишетмәслек (җир) — далёкий, да́льний ( край)
күз кысышу — переми́гиваться, подмигну́ть друг дру́гу
күз(ләр) мәңгегә йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз нуры түгү — о напряжённой работе, связанной со зрением
күз очы белән, күз очтан — см. күз кырые белән генә
күз салгалау — посма́тривать, погля́дывать
күз сирпү (сирпеп алу) — метну́ть взгляд (из-под брове́й); бро́сить бы́стрый взгляд
күз суын түгү — см. күз яше түгү
күз(ләр) сүнү — поту́хнуть, потускне́ть, поблёкнуть ( о глазах)
күз терәге — опо́ра, наде́жда (чья-л.) (единственный человек, на которого вся надежда)
күз терәп — с наде́ждой
күз тимәсен (тия күрмәсен) — как бы не сгла́зить
күз томалау — надева́ть шо́ры на глаза́; отводи́ть глаз
күз төшерү — броса́ть (бро́сить, кида́ть/ки́нуть) взгляд (на кого, что-л.)
күз тышта калу — (букв. оста́вить глаза́ на у́лице) не ви́деть помеще́ние пока́ глаза́ не привы́кнут
күз уйнату — стро́ить гла́зки
күз уңында тоту — см. күздә тоту 1)
күз үлчәме (үлчәве) — глазоме́р
күз җиткән кадәр — наско́лько хвата́ет глаз; куда́ достига́ет взгляд; күз җитмәслек необозри́мый, неогля́дный
күз чамасы белән — на глазо́к, на глазоме́р
күз(ләр) чекерәю — см. күз акаю
күз(ләр) чуарлана — в глаза́х ряби́т
күз чыга язу — прогляде́ть (просмотре́ть) все глаза́
күз чыгу — осле́пнуть, лиши́ться глаз
күз яздырып — скры́тно; та́йно
күз яктысында — пока́ ви́дно, пока́ не стемне́ло; за́светло
күз яше (яшьләре) белән — в слеза́х (просить, умолять)
күз яше (яшьләре) төшәчәк (тотачак) — отолью́тся (чьи-л.) слёзы (слёзки) (кому-л.)
күз яше кою — утопа́ть в слеза́х
күз яшенә буылу (тыгылу, төелү) — глота́ть слёзы
күз яшьләренә ирек бирү — дать во́лю слеза́м, лить слёзы в три ручья́
күзгә алырлык — заслу́живающий внима́ния
күзгә бәрелү (ташлану) — броса́ться (кида́ться) в глаза́
күзгә бәреп (бәрелеп) тору — бить в глаза́, ре́зать глаза́ (глаз)
күзгә ике булып күренү — двои́ться в глаза́х
күзгә йокы кермәү — не сомкну́ть глаз
күзгә карап көлү — смея́ться в глаза́ (издеваться, оскорблять)
күзгә карап җан сату — врать как си́вый ме́рин
күзгә керерлек (керердәй) булып — при́стально (смотреть на кого-л.)
күзгә кереп бару (керергә тору, керәм дип тору) — лезть на глаза́ (привлекать к себе чьё-л. внимание)
күзгә керү — лезть в глаза́ ( стараться быть замеченным)
күзгә көл сибү — пуска́ть/пусти́ть (кому-л.) пыль в глаза́
күзгә көя булу — см. күз көеге булу
күзгә күзне куеп — с гла́зу на глаз
күзгә күренеп — (пря́мо) на глаза́х, заме́тным о́бразом
күзгә күренеп калу (китү) — показа́ться (появи́ться) в по́ле зре́ния; промелькну́ть
күзгә (дә) күренмәү — не пока́зываться на глаза́; не пока́зывать и но́са
күзгә терәү (сугу) — одура́чить, оста́вить в тру́дном положе́нии
күзгә төртелү (бәрелү, бәрелеп тору) — броса́ться в глаза́; коло́ть глаза́, мозо́лить глаза́
күзгә төтен җибәрү — пусти́ть в глаза́ пыль (дым)
күзгә төшкән чүп (ак) кебек — как бельмо́ на глазу́
күзгә эләрлек — досто́йный внима́ния
күзгә яшь тыгылу — слёзы подступи́ли к го́рлу
күздә тотылу — име́ться в виду́
күздә ут уйнау (кабыну, яну), күзләре ут уйнау — глаза́ разгоре́лись; глаза́ искря́тся
күздә чүп булып тору — мозо́лить глаза́ (кому-л.) прост.
күздән очкыннар чәчү — сверка́ть/сверкну́ть (мета́ть мо́лнии) глаза́ми (на кого-л.)
күздән пәрдә ачылган кебек булу — сло́вно (то́чно) пелена́ с глаз спа́ла
күздән югалту — потеря́ть из ви́ду
күздән югалу (юк булу) — уйти́ (вы́пасть, исче́знуть) из по́ля зре́ния
күзе атылып чыгарга тора — глаза́ на лоб вы́лезли, глаза́ вы́лезли из орби́т
күз(ләр)е дә йөз(ләр)е — на глаза́х; см. тж. күз алды
күзе очлы — ос́трый на глаз (глаза́)
күз(ләре)е тоз булу — ждать не дожда́ться, прогляде́ть (вы́смотреть) все глаза́
күзе туймас (кеше) — ненасы́тный, жа́дный, а́лчный (человек)
күзе тую — насы́титься (чем-л.); удовлетвори́ться
күзе чыккан — быва́лый, о́пытный (в каком-л. деле); вида́вший ви́ды
күзләре чыксын! — чтоб его́ глаза́ ло́пнули! чтоб ему́ бы́ло пу́сто!
күз(ләр)е әйтеп тора — по глаза́м ви́дно
күзе җете — хорошо́ ви́дит, зре́ние хоро́шее
күз(ләр)ем күрмәсен иде — глаза́ бы мои́ не ви́дели (не гляде́ли)
күзем (чәчрәп) чыксын! — пусть глаза́ мои́ ло́пнут!
күземнән югал — прост. с глаз доло́й
күземә күренмә(гез) — вон отсю́да, с глаз доло́й
күзен алу — отвести́ взгляд, пря́тать глаза́
күз(ләр)ен зур итеп ачу — де́лать больши́е (кру́глые) глаза́, смотре́ть больши́ми глаза́ми (на кого, что-л.)
күз(ләр)ен йомдыру — закры́ть глаза́ ( умирающему)
күз(ләр)ен мөлдерәтеп (тутырып) карау — смотре́ть сквозь слёзы (печа́льно)
күз(ләр)ен сөзеп карау — смотре́ть, посмотре́ть исподло́бья
күзен томалау — закры́ть глаза́ (кому-л.)
күзен чыгарганчы (әйтү) — сказа́ть пря́мо в глаза́; ре́зать пра́вду-ма́тку в глаза́
күзен чыгару — вы́колоть глаз, вы́бить глаз, ослепи́ть
күзеннән агыза да тора — глаза́ на мо́кром ме́сте; глаза́ не просыха́ют
күзеннән ут уйнату (чәчү) — пронзи́ть жгу́чим взгля́дом
күзенә басу — угада́ть то́чно
күз(ләр)енә йотылу (текәлү) — при́стально смотре́ть в глаза́ (кому-л.); впе́риться глаза́ми
күзенә каратып тоту — приворожи́ть
күзенә керергә тырышу — добива́ться расположе́ния (кого-л.); стреми́ться понра́виться (кому-л.); лезть на глаза́ (кому-л.)
күзең чыкканмы (әллә)! — прост. осле́п, что ли!
күзләр мәңгегә (мәңгелеккә) йомылу — засну́ть (усну́ть) ве́чным (моги́льным, после́дним) сном
күз(не) алмау — не своди́ть (спуска́ть) глаз
күз(ләр)не ачык тоту, күзне ачып йөрү — быть осторо́жным (осмотри́тельным), внима́тельным; гляде́ть в о́ба
күз(ләр)не гарешкә терәп — упова́я на бо́га
күзне йомып — с закры́тыми глаза́ми; не размышля́я, недо́лго ду́мая
күз(не) йөртү (йөгертү) — оки́нуть взгля́дом, пробежа́ть глаза́ми
күз(ләр)не кан басу (кан алу) — налива́ться кро́вью ( о глазах); рассвирепе́ть
күз(ләр)не кая яшерергә белмәү — не знать, куда́ глаза́ дева́ть/деть
күзне күзгә текәп (төбәп, терәп) — впе́рившись глаза́ми друг в дру́га (разговаривать, стоять и т. п.)
күз(ләр)не чагырайту — вы́таращить глаза́
күз(ләр)не челәйтү (челәйтеп карау) — смотре́ть (наблюда́ть, глазе́ть прост.) вы́таращенными глаза́ми (вы́таращив глаза́)
күз(ләр)не челт-челт йому — хло́пать глаза́ми
күз(ләр)не шар итеп ачу — вы́таращить (вы́пучить) глаза́ (от удивления, изумления или испуга)
- күз акаю- күз алару
- күз алды
- күз алдында
- күз алдыннан китмәү
- күз аллары караңгылану
- күз ату
- күз ачкысыз
- күз ачтырмау
- күз дә ачтырмау
- күз ачылу
- күз бетү
- күз бетәшү
- күз буу
- күз буучы
- күз йому
- күз калмау
- күз көеге
- күз көеге булу
- күз күгәрү
- күзләр күгәрү
- күз күргән
- күз кызу
- күз кырые белән генә
- күз кырые белән карау
- күз кырые белән генә карау
- күз чите белән карау
- күз койрыгы белән карау
- күз маңгайга менү
- күзләр маңгайга менү
- күз нурым
- күз өстендә каш кебек
- күз өстендәге каштай
- күз салу
- күз ташлау
- күз тию
- күз тидерү
- күз тигезү
- күз тону
- күзләр тону
- күз тоткан
- күз тотып йөргән
- күз төшү
- күзләр уйнау
- күз ут булу
- күзләр ут булу
- күз үлчәме белән
- күз үлчәве белән
- күз җитү
- күз чагылу
- күзләр чагылу
- күз шар булу
- күзләр шар булу
- күзләр шардай булу
- күзләр шарланып китү
- күз эленү
- күз явын алу
- күз явын алып тору
- күз явын алырлык
- күз яше түгү
- күзгә ак-кара күренмәү
- күзгә карап
- күзгә күренү
- күзгә ташлану
- күзгә төрткесез караңгы
- күзгә чалыну
- күздә тоту
- күздән калу
- күздән кичерү
- күздән уздыру
- күздән үткәрү
- күздән төшерү
- күздән төшү
- күздән утлар күренү
- күзгә утлар күренү
- күздән ычкындырмау
- күздән югалтмау
- күздән яздырмау
- күздән язу
- күзе ачылмаган
- күзе ачык
- күзе тону
- күзләре тону
- күзе яшьле
- күзләре яшьле
- күзен бәйләү
- күзләрен бәйләү
- күзен тозландырып
- күзләрен тозландырып
- күзне тозландыру
- күзенең агын әйләндереп карау
- күзең тишелеп чыккыры
- күзне камаштыру
- күзләрне камаштыру
- күзне кыздыру
- күзне кызыктыру
- күзләрне кыздыру
- күзләрне кызыктыру
- күзне текәү
- күзне төбәү
- күзне уйнату
- күзләрне уйнату
- күзне чагылдыру
- күзләрне чагылдыру
- күзне чагылдырырлык
- күзләрне чагылдырырлык
- күз тоту
- күзгә бәреп әйтү
- күзгә төртеп әйтү -
18 гөрләтү
1) понуд. от гөрләү 1) дать возмо́жность воркова́ть2) перех. вскипяти́тьхәзер самоварны гөрләтеп алам — сейча́с бы́стренько вскипячу́ самова́р
3) в знач. нареч. гөрләтеп хорошо́, ве́село; прекра́сногөрләтеп яшәү (тору) — жить прекра́сно
гөрләтү эшләү — рабо́тать ве́село (дру́жно)
-
19 озак
1. нареч.1) до́лго, дли́тельно, продолжи́тельно (ходить, говорить, молчать, работать, изучать)яңгыр озак яуды — дождь шёл до́лго
озак көтү — ждать до́лго (би́тый час)
2) в сочет. с некоторыми гл. придаёт им значение преобладания действия, излишка качества и т. п. и соотв. предлогу заозак йоклау — заспа́ться
озак уйнау — заигра́ться
озак утыру — засиде́ться
озак эшләп ару — зарабо́таться
озак кунаклау — загости́ться
озак басып тору — застоя́ться
3) ме́дленно, неторопли́воозак кыймылдау — шевели́ться ме́дленно
озак эшләү — де́лать неторопли́во
4) в знач. сказ. далеко́ (до чего-л.)бәйрәмгә бик озак әле — до пра́здника далеко́ ещё
2. прил.таң атарга әле озак — до рассве́та ещё далеко́
до́лгий, дли́нный, дли́тельный, продолжи́тельный (о сне, отдыхе)озак вакытлар — до́лгое вре́мя
озак еллар буенча — до́лгие го́ды; в тече́ние до́лгих лет
озак юлдан кайту — верну́ться из дли́тельной пое́здки
- озак вакытлысөйләшү озак булачак — разгово́р бу́дет продолжи́тельным
- озак гомерле
- озак итеп
- озак йөрү
- озак көтелгән
- озак көтеп алынган
- озак кына
- озак саклана торган
- озак сроклы
- озак та үтми
- озак тору
- озак яшәү
- озак тоту
- озак уйный торган
- озак хезмәт өчен
- озак яткан
- озак яту••озак тоткарлау — маринова́ть ( дело)
озак яшәмәс — недо́лго оста́лось жить (кому-л.); не жиле́ц ( на белом свете)
-
20 ажгыру
неперех.1) я́ростно (стра́шно, свире́по, неи́стово) выть (гуде́ть, реве́ть, свисте́ть, завыва́ть); выть (завыва́ть, гуде́ть) с я́ростным (стра́шным, свире́пым) рёвом (сви́стом); свире́пствовать (о сильном ветре, буране и т. п.) || я́ростный (стра́шный, свире́пый, неи́стовый) вой; вой (завыва́ние, гуде́ние) с я́ростным (стра́шным, свире́пым) рёвом (сви́стом)2) стра́шно (я́ростно, неи́стово, свире́по) бушева́ть (бурли́ть, реве́ть); свире́пствовать, неи́стовствовать, бу́йствовать, яри́ться (о море, волнах, водном потоке и т. п.)вулкан ажгыра — вулка́н стра́шно бушу́ет
3)а) проявля́ть/прояви́ть неи́стовую свире́пость (я́рость); стра́шно (неи́стово) разъяря́ться/разъяри́ться (о хищных животных, разъярившихся жеребцах и т. п.); свире́по (я́ростно, неи́стово, угрожа́юще, стра́шно) рыча́ть ( о хищниках) || свире́пое (я́ростное, неи́стовое, угрожа́ющее, стра́шное) рыча́ниеб) стра́шно (свире́по, я́ростно, угрожа́юще) реве́ть (рыча́ть, шипе́ть, свисте́ть); реве́ть стра́шно свистя́щим го́лосом ( о сказочных драконах)4) стра́шно (я́ростно, свире́по) грохота́ть и свисте́ть; свисте́ть со стра́шным (я́ростным, свире́пым) гро́хотом и шипе́нием (о паровозе, поезде и т. п.) || стра́шный (я́ростный, свире́пый) гро́хот и свист5) перен. я́ростно (свире́по, угрожа́юще, неи́стово) брани́ться, руга́ться; рыча́ть прост. (на кого-л.), я́ростно грози́ть (грози́ться); неи́стовствовать, беснова́ться (о впавших в ярость людях, о ведьмах и т. п.)6) в знач. нареч. ажгырыпа) со стра́шным рёвом (во́ем, завыва́нием); я́ростно, свире́по, стра́шно, в я́рости; разъярённоҗил ажгырып исә — ве́тер ду́ет со стра́шным рёвом
буранның ажгырып котырынуы — я́ростное завыва́ние пурги́
б) со стра́шным (я́ростным, свире́пым) гро́хотом (скре́жетом) (о приближении танка на быстром ходу, взлёте самолёта и т. п.)ажгырып поезд үтеп китте — с гро́хотом промча́лся по́езд
•- ажгырып алу
- ажгырып йөрү
- ажгырып торган
- ажгырып тора торган
- ажгырып тору
- 1
- 2
См. также в других словарях:
торып тору — 1. Үз нәүбәтен яки берәр эш беткәнен көтеп тору 2. ТОРЫП ТОРСЫН – Бер читтә торсын … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
таң — I. Кояш чыгар алдыннан көнчыгыштан көчәя барып сирпелгән яктылык. Кояш чыгар алдыннан яктыру вакыты. ТАҢ АТТЫРУ – Таң атканда уяу булу, таң атканны көтеп яки күзәтеп тору. ТАҢ АТУ – 1. ТАҢ СЫЗЫЛУ – Офык читендә сызылган шикелле яктылык сизелә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
саклау — (САКЛАНУ) (САКЛАНЫШ) – ф. 1. Куркынычсызлыкны тәэмин итеп тору 2. Югалу, бозылу зарарланудан имин тоту чәчәкне кыраудан саклау; Берәр максат өчен билгеләү, атап кую казны кунак килүгә саклау 3. Бик сак файдалану, кадерләп тоту 4. Истә тоту,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
абстракция — кит. 1. Фикерләгәндә предметның мөһим гомуми үзенчәлекләрен аерып күрсәтү өчен, аның конкрет сыйфатларын, үзлекләрен, бәйләнешләрен аң белән читләтеп тору 2. Абстракт төшенчә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
андау — диал. Сагалау, саклап күзәтеп тору … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
анду — диал. Сагалау, саклап күзәтеп тору … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аңдау — диал. Сагалау, саклап күзәтеп тору … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аңду — диал. Сагалау, саклап күзәтеп тору … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
багу — I. 1. диал. Карау (I. 1) 2. диал. Карау, тәрбияләү. Ашатып эчертеп һәм күзәтеп тору 3. ы. БАК … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бакен — Зур көймәләргә фарватерны күрсәтеп тору өчен су төбенә беркетелгән, фонарьлы зур калкавыч, маяк … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
опека — 1. Эшкә сәләтсез кешеләрне (балаларны, психик авыруларны, картларны) тәрбияләүне өскә алу, аларның шәхси һәм милек хокукларын кайгырту эше (дәүләт тарафыннан кемгә дә булса ышанып тапшырыла һәм контроль астында тотыла). Экономик хәлсез кечкенә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
